İstanbul'da Saat Kuleleri

İstanbul' da senelerce yaşayıp hergün önünden geçtiğimiz tarihi binalar var , bazen başımızı kaldırıp bakıyoruz ve düşünüyoruz, ne kadar eski, ne zamandan kalma diye... Bu yapıtlar arasında saat kulelerimiz de var.  İstanbul gibi bir çok özelliği ile tanınan renkli bir şehirde saat kuleleri de oldukça görkemli yapılmış. Saat kuleleri şehirlerin simgesi de olabiliyor, İzmir gibi. 

İlk kim yaptırmış bilinmiyor ama saat kulesinin ilk bilineni Strazbourg Katedrali'nde. Bizde ise Osmanlı döneminde özellikle II. Abdülhamit döneminde yaygınlaşıyor. 144 tane saat kulesi yapılıyor, 72'si sınırlarımız dışında kalırken 20 tanesi yıkılıyor, geri kalanına Anadolu'da bir çok yerinde rastlamak mümkün. İstanbul' da bugüne gelen Osmanlı saat kulelerinden başlıca 4 tanesine bakmak istedim.

İlki Tophane'deki Nusretiye Saat Kulesi. Nusretiye Camisi'nin bahçesindeki bu kule, şimdilerde İstanbul Modern'in bahçesinden denize doğru bakıyor. Abdülmecit tarafından 1848 - 1849 yıllarında yaptırılan neoklasik tarzlı kule üç katlı ve 15 metre yüksekliğinde. İlk kattaki sütunlar göze çarpıyor, ikinci katta da sütun süslemeleri devam ediyor. Kulenin ön cephesinde, Abdülmecit' in tuğrası ve hicri 1264 yılı seçilebiliyor.

En bilinen ve en çok fotoğrafı çekilen saat kulesi ise Dolmabahçe Saat Kulesi. Bu saat kulesi, Nusretiye'nin tersine, Dolmabahçe Sarayının da hemen yanı başında olmasının verdiği avantajla, İstanbul'un en bilinen saat kulesi, İstanbul'un simgelerinden biri. II. Abdülhamit zamanında, 1890 - 1995 arasında yaptırılmış. Deniz ve kara taraflarında, padişahın pek seçilemeyen tuğraları var. Kulenin bir özelliği de yalnızca saati vermekle kalmayıp, hava durumunu da bildirebilmesi. Karaya bakan yüzünde görülen bu basınç ölçer sayesinde, havanın nasıl olduğunu öğrenmek mümkün. "Eyi" havaya dikkat. Kulenin sağ ve sol, iki yüzünde de sıcaklık ölçerler mevcut.

Yıldız Sarayı'nın, Barbaros Bulvarı'na uzanan köşesinde bulunan Hamidiye Camisi'nin bahçesinde yer alan Yıldız Saat Kulesi de II. Abdülhamit zamanında 1889 -1890 yıllarında yaptırılmış. Herbir yüzünde kitabesi bulunan kulenin saati ne yazık ki çalışmıyor.Yine yola bakan yüzünde bulunan bu sıcaklık ölçer de hava durumunu haber veriyor. Kulenin tepesinde bir de rüzgar gülü mevcut. Osmanlıca yazılmış dört yön, Şark, Garb, Şimal ve Cenub üzerindeki Osmanlı yıldızı rüzgarın yönünü gösteriyor. 

Etfal Saat Kulesi, Şişli Etfal Hastanesi'nin bahçesindeki bu saat kulesi, olasılıkla en az bilinen, hatta yanıbaşından geçilirken pek farkedilmeyen bir yerleşimde. II. Abdülhamit'in sekiz aylıkken ölen kızının ardından 1899'da yaptırdığı Şişli Etfal Hastanesi'nin bahçesinde yer alan bu saat kulesi, sonradan gene II. Abdülhamit'in emri ile 1907 yılında, yanı başındaki mescit ile birlikte inşa edilmiş.Bu arada, etfal, Arapça tıfıl sözcüğünün çoğulu, tıfıl ise çocuk demek. 20 metre yüksekliğindeki kulenin, ön ve arka yüzlerinde saat bulunuyor, ancak ne yazık ki çalışmıyorlar. Kulenin gene ön yüzünde kitabesi bulunuyor. Arkasında ise hala faaliyette bulunan mescit yer alıyor.

Zamanı göstermek amaçlı yapılan saat kuleleri ne yazık ki zamana yeniliyor, özellikle sattlerinin tamir ve yenilenmesi de büyük çaba istiyor.